Antibioticagebruik in de diergeneeskunde: waakzaamheid geboden

Onzorgvuldig en overmatig antibioticumgebruik in de diergeneeskunde vormt een risico zowel voor de volksgezondheid als de dierengezondheid omdat dit het ontstaan van resistente bacteriestammen bevordert. Om het oordeelkundig gebruik van antibiotica in de diergeneeskunde te bevorderen en de professionelen in de sector te sensibiliseren, werkt het fagg nauw samen met de Universiteit van Gent. Daarbij wordt de consumptie van antibiotica in de diergeneeskunde  nauwlettend opgevolgd via de verkoopscijfers van de distributie. Het vijfde BelVet-Sac rapport (Belgian Veterinary Surveillance of Antibiotic Consumption) is nu beschikbaar.

Sedert 2009 wordt in België het antibioticagebruik bij dieren opgevolgd en op jaarbasis gepubliceerd in een BelVetSAC-rapport (Belgian Veterinary Surveillance on Antibacterial Consumption).
  
Recent werd het vijfde rapport afgerond met de verkoopcijfers voor 2013 van antibacteriële middelen aan een Belgische apotheker of dierenarts. Ook het cijfermateriaal van gemedicineerde voormengsels verwerkt in diervoeders en verkocht aan veehouders, werd hierin verwerkt. Het gaat dus om het totale antibioticagebruik bij zowel landbouwhuisdieren als gezelschapsdieren. De consumptie wordt bovendien gerelateerd aan de jaarlijks geproduceerde kilogrammen vlees van varkens, pluimvee en runderen, aangevuld met het aantal aanwezige melkkoeien.

De totale consumptie van antibiotica in de diergeneeskunde, uitgedrukt in ton actieve substantie, is tussen 2012 en 2013 met 6.6 % gedaald: 277 850,3 kg in 2012; 266 215,4 kg in 2013. Dit betekent voor het tweede jaar op rij een duidelijke daling. De totale biomassa geproduceerd in België, is in 2013 lichtjes gedaald versus 2012 (-0,3%), waardoor de vermindering in absolute hoeveelheden zich vertaalt in een daling van 6.3 % uitgedrukt in mg per kg geproduceerde biomassa. De afgelopen twee jaar werd een totale reductie van 10,5% gerealiseerd.

In tegenstelling tot vorig jaar is het gebruik bij dieren van voor de volksgezondheid kritische middelen zoals de fluoroquinolones aanzienlijk gedaald (-17,4 %). Ook voor macroliden is er een dalende trend waar te nemen. Het gebruik van de nieuwere generaties cefalosporines stabiliseert.

Op verschillende niveaus zijn maatregelen genomen om een verdere reductie van het gebruik te bewerkstelligen. Zo heeft het Europees Geneesmiddelenbureau (European Medicines Agency, EMA) voor bepaalde klassen van antibacteriële middelen, fluoroquinolones en cefalosporines, richtsnoeren uitgewerkt tot harmonisering van de bijsluiters met betrekking tot het verantwoord gebruik zoals het vooraf uitvoeren van gevoeligheidstesten van de oorzakelijke kiem. Ook het uitsluitend preventief gebruik van antibiotica wordt niet langer aanvaard.

Op Belgisch niveau heeft de vzw AMCRA (Antimicrobial Consumption & Resistance in Animals) sedert 2012 naast het uitwerken van formularia ook belangrijke initiatieven genomen op het vlak van sensibilisering en het opstellen van gidsen voor goede managementpraktijken in de veehouderij met verantwoord antibioticumgebruik.
De sectoren moeten deze gidsen in de praktijk implementeren om een verdere reductie van het antibioticagebruik te bekomen. Dit moet vooral gebeuren door het kiemarm maken van de (stal-)omgeving van dieren. Bij een behandeling is het naleven van de bijsluiters noodzakelijk en in voorkomend geval het uitvoeren van gevoeligheidsbepalingen belangrijk.

Het gebruik van antibiotica zal in de toekomst ook transparanter worden door het opstarten van een centraal beheerd gegevenssysteem waarbij het voorschrijfgedrag van de dierenarts en het gebruik door de veehouder zal worden getoetst aan specifieke normen. Dergelijke gegevens kunnen realistische doelstellingen voor een correct antibioticagebruik mee onderbouwen.

De resultaten van 2013 over het gebruik van antibiotica bij dieren bevestigen de dalende trend die in 2012 werd ingezet. Toch mogen inspanningen rond sensibilisering en begeleiding van dierenartsen en veebedrijven niet verminderen. Integendeel, wanneer de vastgestelde verminderingen worden vergeleken met de cijfers in naburige lidstaten met eenzelfde type veehouderij, moeten de inspanningen eerder worden opgevoerd.

Bijkomende regelgeving, ondermeer voor het opzetten van een datacollectiesysteem, moet sturend werken. Sedert juni 2014 wordt aan registratiehouders van veterinaire antibacteriële middelen een tax opgelegd die moet bijdragen aan de financiering van een dergelijk systeem.

 

tabel consumptie van antibiotica voor diregeneeskundig gebruik - rapport BelVet-SAC 2013

 

Contact: infovet@fagg.be

Laatste update op 27/06/2014