Nieuwe audit onderzoekt evolutie en kwaliteit van keizersneden en doet aanbevelingen
De cijfers van de OESO tonen een wereldwijde stijging van het percentage keizersneden. Hierdoor is er bezorgdheid over het gebruik van keizersneden omdat deze ingreep ook een aantal nadelen heeft. Eerder bleek uit een studie van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) dat het percentage keizersneden in België lager ligt dan het EU-gemiddelde, maar raadde het KCE aan om deze evolutie te blijven opvolgen om de kwaliteit van de geboortezorg te blijven garanderen. Daarom voerde de eenheid Audit Ziekenhuizen van de FOD Volksgezondheid, het FAGG en het RIZIV een audit uit in de ziekenhuizen.
Onderzoek naar de evolutie en kwaliteit van keizersneden
Om een beter beeld te krijgen op hoe keizersneden in België worden uitgevoerd en opgevolgd, baseerden de auditoren zich op wetenschappelijke literatuur. Zo konden we indicatoren bepalen die ons meer informatie geven over keizersneden:
- het percentage keizersneden in een ziekenhuis en welke factoren daarop een invloed hebben
- hoe snel een niet-geplande keizersnede kan plaatsvinden en welke factoren daarop een invloed hebben ('decision to incision')
- de infectiepreventie
- informatie aan de patiënt
- hoe de gegevens over keizersneden in ziekenhuizen worden bijgehouden
We onderzochten deze indicatoren aan de hand van:
- geanonimiseerde facturatiegegevens en medische ziekenhuisgegevens
- een online vragenlijst die door alle ziekenhuizen werd ingevuld
- een terreinonderzoek bij een kleinere groep ziekenhuizen met
- interviews met de diensthoofden van materniteit en verpleegkunde-vroedkunde
- een analyse van willekeurig geselecteerde ziekenhuisverblijven
Geen zorgwekkende stijging, maar verschillen tussen ziekenhuizen
Aantal keizersneden per ziekenhuis
Het percentage keizersneden ten opzichte van het totale aantal geboortes verschilt sterk tussen ziekenhuizen: in 2019 van 13,5 tot 30,6%. Deze verschillen kunnen we niet geografisch verklaren. De grote meerderheid van keizersneden vindt plaats naar aanleiding van een medische noodzaak. De meest voorkomende reden is een eerdere keizersnede.
Snelheid van handelen voor ongeplande keizersneden
Op een weekdag kan 57% van de ziekenhuizen een niet-geplande keizersnede uitvoeren binnen 15 minuten, en 96% binnen 30 minuten. ’s Nachts en tijdens het weekend is dit respectievelijk ongeveer 30% en 84%. Regio of grootte van het ziekenhuis hadden geen grote invloed op de tijdspanne tussen decision to incision.
De procedure om een keizersnede te starten, had wel een impact. Bij de audit op het terrein werd de meerwaarde van een uniform triage- en urgentiesysteem geïdentificeerd. We stelden ook vast dat goede processen voor niet-geplande keizersneden als meerwaarde werden gezien.
Preventie van infecties
Slechts ongeveer de helft van de ziekenhuizen gaf de antibiotica voor infectiepreventie pas tijdens de ingreep of bij het afklemmen van de navelstreng. Hoewel dit in een urgente situatie niet altijd mogelijk is, is het toch aangeraden dit vóór de incisie te doen. Dan werkt de infectiepreventie namelijk het best.
Ontslagbrief
Wanneer patiënten ontslagen worden uit het ziekenhuis, is de ontslagbrief een belangrijke bron van gezondheidsinformatie voor zorgverleners die de nazorg doen buiten het ziekenhuis. Toch ontbrak in een substantieel deel van de ontslagbrieven de informatie over ontslagmedicatie.
Codering
Voor de kwaliteit van de zorg is een correcte codering (ICD-10-BE) van diagnoses en procedures belangrijk. Dit heeft ook een budgettaire impact. Dankzij gestandardiseerde gegevens kan men de data van verschillende ziekenhuizen met elkaar vergelijken en tussen alle zorgverleners uitwisselen. We zien echter dat de codering niet altijd correct verloopt.
Nu al een positief effect
In ons contact met de ziekenhuizen stelden we vast dat de audit verschillende ziekenhuizen heeft aangezet om hun processen te herzien. We hopen dat dit op zichzelf al tot een verbetering van de zorgkwaliteit zal leiden.
Aanbevelingen: inzetten op preventie en informeren
We zetten hier onze aanbevelingen nog eens op een rij:
- Vermijd een eerste keizersnede, waar mogelijk. Ze zorgen voor keizersneden bij volgende zwangerschappen.
- Verkort de tijd van ‘decision to incision’ met een uniform triagesysteem en urgentieprotocollen. Stel een procedure op voor tijdkritische handelingen en neem ze op in een zorgtraject.
- Om infecties te voorkomen, wordt antibiotica het best toegediend vóór de ingreep. Dit kan worden opgenomen in procedures.
- Om ervoor te zorgen dat ontslagbrieven alle nodige informatie bevatten, kunnen de ziekenhuizen en de sector een minimale set aan gegevens voorstellen die in de ontslagbrief moeten staan.
- Het correct coderen van ziekenhuisgegevens (volgens ICD-10-BE) is belangrijk, zodat ziekenhuizengegevens met elkaar kunnen worden vergeleken en tussen alle zorgverleners uitgewisseld.
Eenheid Audit Ziekenhuizen
Audit Ziekenhuizen is een auditteam onder een federale co-governance structuur (FAGG, FOD VVVL en RIZIV). De eenheid voert thematische audits uit in de ziekenhuizen en de ziekenhuisgebonden zorg. De opdracht van de eenheid is het verhogen van de kwaliteit, de performantie, de conformiteit en de doelmatigheid van de gezondheidszorg die de ziekenhuizen organiseren en leveren. De opdracht heeft als doel:
- toegevoegde waarde creëren voor de patiënten, voor het ziekenhuis en voor de overheid
- het gebruik van de beschikbare federale middelen optimaliseren die voorzien zijn voor de gezondheidszorg.
Het auditrapport over keizersneden vindt u terug op de website van het RIZIV